Akut Böbrek Yetmezliği Genel Bakış
Akut Renal Yetmezliği yüksek düzeydeki üremik toksinin(vücut metabolizmasının zehirli atıkları)kanda birikmesi sonucu böbrek fonksiyonlarının ani çöküşüdür. ABY, böbrekler ürinde (idrar) günlük olarak biriken toksinleri atamadığında meydana gelmektedir.
1 gün boyunca vücuttan atılan ürin(idrar) miktarı esas alınarak ARY hastaları iki gruba ayrılmaktadır.
- Oligürik hastalar gün boyunca 500 mililitreden daha az idrar atmaktadır. (< 448/gün)
- Nonoligürik hastalar ise 500 mililitreden daha fazla idrar atmaktadır.(>448 /gün)
Nonoligürik hastalarda,ürin (idrar) kalitesi düşüktür.Yani idrarda çok az atık bulunmaktadır çünkü ürenin yeterli bir volümü atılmasına rağmen kan iyi süzülmemektedir.
Her iki böbrek de ABY meydana geldiğinde fonksiyonlarını yerine getirememektedir.Ancak normal fonsiyonlarını yerine getiren böbreklerden birisi kanın yeterli bir oranda süzülmesini sağlayabilmektedir.
Akut Böbrek Yetmezliği Tipleri
3 çeşit ABY bulunmaktadır ve renal(böbrek) sisteme göre ortaya çıktıkları bölgelerin isimlerini almışlardır.
1-Prerenal ABY ( Böbrek dışı nedenler)
2-Postrenal ABY (Böbrekten sonraki)
3-İntrinsik Renal ABY(Böbrek içi)
Akut Böbrek Yetmezliği Görülme Sıklığı
ABY hastanelere başvuran hastaların %1’inde,hastenelerde yatanların %2-5’inde görülmektedir. Kardiyopulmoner bypass ameliyatından sonra ise bu oranlar %4-15 arasında seyretmektedir.
Akut Böbrek Yetmezliği İşaret ve Bulgular
Akut Renal Yetmezliğinde (ABY) klasik belirtiler göstermemektedir.En çok karşılaşılabilecek belirtisi ise ürin (idrar) çıkışının azalmasıdır ve hastaların %70’inde görülmektedir.
Akut Böbrek Yetmezliği Teşhisi
ABY kandaki kreatinin ile kan üre nitrojen (BÜN) seviyelerinin artışıyla rahatlıkla teşhis edilebilmektedir. Kreatinin kan seviyesi genelde her gün litrenin onda biri oranında 0.5 miligram artmaktadır.(mg/dl)
Akut Böbrek Yetmezliği Tedavi
Akut börek yetmezliği görülen hastalarda renal replasman (değiştirme) tedavisi (RRT) birkaç şekilde uygulanmaktadır.
- Aralıklarla uygulanan hemodiyaliz
- Sürekli uygulanan hemodiyaliz (durumu kritik hastalarda uygulanmaktadır.)
- Periton(karın zarı) diyalizi (peritoneal diyalizi) nadiren uygulanmaktadır.
Akut Böbrek Yetmezliği Prognoz (Hastalık seyri)
Böbrek replasman tedavisinin(RRT) ortaya çıkmasından önce, ARY olan pek çok hasta şiddetli elektrolit dengesizliğinden (hiperkalemi,asidoz) ya da üremik toksinlerden ölmekteydi. ABY hastaları ölüme yol açabilecek nöbet,kanama ve koma gibi sayısız komplikasyon riskiyle karşı karşıyadır. Diyaliz yaşamı tehdit eden ABY komplikasyonlarını etkili bir şekilde tedavi ettiği için hastaların ABY’den ölme riskini büyük ihtimalle ileri yaş ve altta yatan diğer hastalıklar belirleyecektir.
RRT uygulanmasına rağmen oligürik ABY hastaları yüksek bir ölüm oranına sahiptir.Bu hastalar hemen hemen diğer akut ve kronik medikal problemlerle de karşı karşıyadır. Nonoligürik ABY hastaları ise daha olumlu bir prognoz dönemi geçirmektedir ve tedavileri de sık sık daha kolaydır. Nonoligürik ABY hastaları genelde daha az sistemik komplikasyonlarla karşılaşmaktadır çünkü bu tür hastaların durumu genelde toksisiteye (zehirlilik) bağlı ilaç alınımıyla interstisyel nefritten (böbrek içi nefrit) kaynaklanmaktadır.
Böbrek ve Mesane (sidik torbası) Taşları
- Nedenleri
- Belirtileri
- Tedavisi
Akut Böbrek Yetmezliği Nedenleri
Ürin(idrar) pek çok mineral,tuz ve özellikle de kalsiyum içermektedir.Zaman geçtikçe,bunlar idrar yollarında kireç taşı şeklinde çökme meydana getirebilmektedir. Bireylerin kan dolaşımında kalsiyum düzeyi yüksekse ya da kalsiyum çökmesi için odak noktası oluşturan mesane, üreter (idrar borusu)ya da böbrekte anormallikler ortaya çıkarsa,bu durum daha olasıdır. Böbrek taşları küçük birikintiler olarak ortaya çıkmaktadır daha sonra böbrek ve mesanede birkaç cm çap büyüklüğüne kadar ulaşabilmektedir. Taş üretere ya da üretraya (idrarın mesaneden dışarı atılışını temin eden ince kanal şeklindeki geçit) ulaşırsa ağrı görülebilmektedir.
Akut Böbrek Yetmezliği Belirtileri
Belirtiler genellikle ağrı şeklindedir fakat meydana gelen ağrı taşın nerede olduğu ve boyutu hakkında somut bir bilgi vermemektedir ve genellikle de böbrek bölgesinde yani böğür tarafında hissedilmekte, karna ve kasığa doğru yayılmaktadır. Ağrı gerçekten de rahatsız edicidir ve üreterin taşı dışarıya doğru itekleyip kasılmasıyla ortaya çıkmaktadır. Ne ilginçtir ki böbrekte oluşan büyük taşlar üreterden düşürülemeyecek kadar büyüktür. Bundan dolayı belirtiler görülmeyebilmektedir. Görülse de bu böğür kısmında belirsiz bir ağrı şeklinde olmaktadır. Böbrek ve mesane taşları ürinde görülen kanlanmanın ve üriner (idrar) yollarının nüksedebilir enfeksiyon kapmasının en yaygın nedenleridir.
Akut Böbrek Yetmezliği Tedavisi
Ne şanslı ki aralıklı olarak ortaya çıkan ıstırap verici günler ya da haftalardan sonra küçük taşların çoğu da düşmeye başlamaktadır. Bu düşme sırasında bol su alınımı ve diklofenak gibi ağrı kesicilerin yeterli oranlarda içilmesi faydalıdır.Taşlar ilerleyemecek kadar büyükse ve tıkanmışssa (böbrek,üreter ve mesane röntgenlerinde görüldüğü gibi) taşı yok etmek ya da çıkarmak gerekebilmektedir. Litotripsi taşları kırmak için ultrason odaklı bir teknik kullanmaktadır. Ayrıca bu halk arasında yaygın problem ile başa çıkmada ve invazif cerrahi müdahalelerden uzak bir tedavi uygulamada büyük bir ilerleme göstermiştir. Cerrahi ameliyatlar genellikle mesaneye ya da üreterin üst kısmına sistoskop sokulmasını ve taşın bu şekilde yok edilmesini gerekli kılmaktadır. Hareketsiz büyük taşlar böğürden böbreğe uygulanacak bir operasyonla yok edilebilmektedir. Böbrek taşı olan herkes gelecekte büyük ihtimalle taş oluşmasına neden olacak kan kalsiyumuyla diğer böbrek ve mesane anormallikleri ihtimaline karşı biyokimyasal tetkiklerini yaptırmalıdır.
