Cyberpunk Nedir Siberpunk Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Cyberpunk Nedir?

Cyberpunk Türkçe adıyla Siberpunk ya da Siber Çılgınlık. Son yıllarda özellik Cuyberpunk 2077 ile oyunu sayesinde sıkça duyulan “cyberpunk (siberpunk)” kavramı, ‘’yüksek teknoloji, düşük yaşam’’ şeklinde özetlenebilen bir dünya biçimi oluşturan bilimkurgu alt türüne verilen addır. Bilim ve teknolojinin çok fazla ilerlediği ancak insanların genel olarak yaşam kalitelerinin çok düşük olduğu, bozulduğu veya toplumsal düzenin değiştiği bir dünya kültürüdür. Cyberpunk kültürü, aslında kökeni çok eskiye dayanan; edebiyat, sinema ve tabii ki de günümüzde oyun dünyası için önemlidir. Hem bir kültürü hem de bir türü ifade eden cyberpunk terimini anlamak zor olabilir. Kısaca, Cyberpunk temasında doğanın yok olması yerine yüksek teknolojik içeriklerin aldığı ve tüm bunlarında insan yaşamının önüne geçtiği bir kurgu tasarımı vardır.

 

Cyberpunk İlk Kez Nerede Görülmüştür?

“Cyberpunk” sözcüğü, ilk kez yazar Bruce Bethke’nin Amazing Science Fiction Stories dergisinin Kasım 1983 sayısında yayımladığı kısa öykünün adı olarak literatürde yer almıştır. Siberpunk türü, postmodern edebiyat kategorisinde değerlendirilir. William Gibson’un 1984–1988 yıllarında yazdığı Sprawl üçlemesi siberpunk edebiyatının erken dönem örneklerinden biridir. Cyberpunk teriminde, cyber ileri teknolojiyi ifade ederken punk terimi de toplumu ve insanları ifade eder. Punk olmak terimi ile otoriteyi sorgulayarak yıkmaya çalışmak anlatılır.

 

Siberpunk Dünyası Nasıl Bir Yer?

En çok alt türe sahip alanlardan biri olan bilim kurgunun alt türlerinden Siberpunk, ilk ortaya çıkışından sonra güçlü bir şekilde yükselmeye başladı. Cyberpunk kültüründe, distopik bir gelecekte ileri düzeyde gelişmiş bilim ve teknolojik bir yapı hakimdir. Cyberpunk’da endüstriyel bir distopya hakimdir. Toplum içerisinde sosyal karışıklıklar vardır. Siberpunk’ta hükümet ya etkisizdir ya da tamamen dağıtılmıştır. Devlet düzeni olsa bile bu düzen içerisinde karışıklıklar ve yolsuzluklar mevcuttur. Genellikle teknolojik temelli şirketler topluma, kamuya ve hatta güvenliğe yön verirler. Burası teknolojik bir ütopyaya benzer ve ileri teknolojiye sahip toplumun karanlık taraflarını ortaya çıkarır. İnsanların lehine işlemeyen bu dünyada yasa dışı ticaretler, çeteler, uyuşturucular görülür. Bu dünyada, gerçeklik ve sanallık arasındaki çizgi çok incedir. Yüksek teknoloji olduğu için hackerların sayısı oldukça fazladır. Cyberpunk kültürünün olduğu bir toplumda, insanlar ile bir arada olan cyberpunklar, androidler, yapay zekalar vardır. İnsan benzeri androidler bu kültürün en önemli imgelerindendir. Bu dünyadaki kahramanlar günümüz kahramanları aksine anti-kahramanlardır. Yabancılaşmış, uyumsuz, dışlanmış, suçlu ve muhalif olma eğilimindedirler. Cyberpunk kültüründe zayıflara yer yoktur.

 

Cyberpunk Kültürünün Önde Gelenleri

Zamanla pek çok farklı sanat kültürünü etkileyen Siberpunk terimi ilk kez 1983 yılında Amerikalı yazar Bruce Bethke tarafından kaleme alınan Cyberpunk isimli kısa öykü ile hayatımıza girdiği kabul edilmektedir. Ancak bu terimin tarihi daha eskidir. 1968 yılında, bilim kurgu edebiyatının en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilen Amerikalı yazar Philip K. Dick tarafından kaleme alınan, Do Androids Dream of Electric Sheep? (Androidler Elektrikli Koyun Düşler mi?) roman da Siberpunk olarak görülür. Ayrıca bu roman 1982 yılında Blade Runner ismiyle yönetmen Ridley Scott tarafından sinemaya uyarlanmıştır. 1984 yılındaysa cyberpunk türünün en önemli isimlerinden, türün babası olarak olarak kabul edilen Amerikalı yazar William Gibson’ın Sprawl üçlemesinin ilk kitabı olan Neuromancer yayımlanmıştır. Yolculuğuna bilim kurgunun alt türü olarak başlasa da zamanla bir alt kültür sistemi haline gelmeyi başarmıştır.

 

Siperpunk Dünyası Hakkında Yazarların Düşünceleri Nelerdir?

Cyberpunk dünyasıyla ilgili diğer önemli çalışmalar yapan isimler ise Bruce Sterling, Pat Cadigan, Rudy Rucker, John Shirley ve Lewis Shiner gibi yazarlardır. Rudy Rucker bu dünya hakkında: “Cyberpunk yazmaya başladık çünkü bilim kurgudaki statükodan ve toplumdan genel olarak bir hoşnutsuzluğumuz vardı.” Sözlerini kullanmıştır. William Gibson ise Siberpunk kültüründe gördüğümüz kahramanlar için: “Anti-kahramanlar için bir yer açmak istedim.” Diyerek şunları eklemiştir: “Gelecek zaten burada, sadece eşit bir şekilde dağıtılmamış.” Bilim kurgunun alt türü cyberpunk türünün yazarlarından Paolo Bacigalupi ise Siberpunk için: “Bilim kurgu 1980’lerde çıkışsız bir oluğa sıkışmıştı. Gelecek tuhaf ve tehditkârdı ve aynı zamanda garip bir şekilde gerçekti.” Sözlerini kullanmıştır. Cyberpunk eserlerinde son derece sıra dışı insan üretimi icatlar vardır; buharlı sistemle çalışan bir bilgisayar, içinde kağnıların çalıştığı bir uzay aracı, ameliyatta kullanılan farklı bir kesim aleti, kahve makinesini çalıştıran bir yayın sistemi gibi…İşte Siberpunk teriminin “Yüksek teknoloji, düşük yaşam” anlamı da tam olarak bunu ifade ediyor. Eğer bu dünyada var olan bir teknoloji varsa ve bu imkanlar, şartlar dahilinde eşit olarak insanlığa sunulup dağıtılmıyorsa bilginin varlığı sayesinde bu teknoloji kimseden saklanamaz. Bu sayede, bilgiyi alan bir dahi, sefil hayat koşullarında bile teknoloji üretimini sürdürecektir. Cyberpunk aynı zamanda bu yönüyle aklın engellenemez olduğunu da bize gösterir.