Yazı İçi Başlıklar
Aort Damarı Yırtılması Nedir
Vücudumuzda bulunan en önemli damarlardan olan aort damarı, kalpten çıkan ana damar olarak bilinir. Diğer atardamarların kökü olarak da bilinen aort damarı kanın en büyük dağıtım alanıdır. Tüp şeklinde olan aort damarı göğüs boşluğundan ilerleyerek karın bölgesine devam eder ve karın bölgesinden ikiyi ayrılarak kasıklara doğru ulaşır. Diğer damarlara göre oldukça güçlü olan aort damarı; aort alanının içinde bulunan damarlardan birinde küçük bir yırtılma olması ile damarlarda kan basıncı artar ve yırtılma yayılır. Bu yırtılmaya aort damarı yırtılması denir. Aort damarı yırtılması başta kalp olmak üzere beyin ve böbrek gibi önemli organları etkiler ve bu organlarda hasara neden olabilir.
Aort Damarı Yırtılması Nedenleri
Aort damarı yırtılması nadir görülen bir rahatsızlıktır. Aort yırtığının erkeklerde görülme riski kadınlara göre daha yüksektir. Aort damarı yırtılması genellikle 60 ve 80 yaşları arasında görülür. Türkiye’de yapılan araştırmalara göre her yıl yaklaşık 35 kişi aort damarı yırtılması yaşamaktadır. Aort damarı yırtılması nedenleri başında yüksek tansiyon gelmektedir. Yüksek tansiyona bağlı olarak damarlarda basıncın yükselmesi aort damarı yırtılması nedenleri arasındadır. Damarların yapısındaki farklılıklar, damar sertliği ya da ani oluşan travmalar aort damarı yırtılmasına neden olabilir.
Aort damarı yırtılması nedenleri çeşitlidir. Genetik yatkınlık, aort damarı ile ilgili geçmişte bir ameliyat olunması ya da tedavi, bağ dokusunda meydana gelen zayıflıklar da aortdamarı yırtılmasına neden olur. Aort damarı etkileyen bu nedenlere bağlı aort damarında meydana gelen minik bir yırtılma ilerleyerek tüm damara yayılır ve katmanlarınden birbirinden ayrılmasına neden olur. Kan basıncınında artması yırtığın yayılmasını tetikler ve kanın damarlarındaki akışını etkiler. Bu hasara ölüme varan sonuçlara yol açar ve aort damarı yırtılması kişide kalp krizine neden olabilir. Daha önce aort damarı rahatsızlığı geçiren kişilerde kalp krizi riski daha yüksektir. Aort damarında genişleme, aşınma yırtılma riskini artırır. İleri yaşlarda görülme riski yüksek olan aort damarı yırtılmasında tansiyon ve şeker hastaları da risk altındadır.
Aort Damarı Yırtılması Belirtileri
Aort damarı yırtılması ani gelişen bir rahatsızlıktır ve önceden fark edilebilirbir belirti göstermez. Aort damarı yırtılmasında ensık görülen belirti tansiyon yüksekliğidir. Kan basıncının artması damarın yırtılması riskini de berberinde getirir. Aort damarı yırtılması belirtileri arasında sırt ve göğüs ağrıları da görülür. Ancak bu ağrılar her hastada görülmez. Kalp krizi ile karıştırılan aort yırtılmasında erken teşhis hayati önem taşımaktadır. Aort damarı yırtılması küçük bir yırtılmayla başlayabilir ve yırtılma ilerleyebilir. İlerleyen aort damarı yırtılması felç ve bilinç kaybına neden olabilir.
Aort damarı yırtılması belirtilerinde aşırı terleme, halsizlik ve nefes almada zorluklar görülebilir. Damar tıkanıklığının olması durumunda nabız atışlarında durmaya neden olabilir. Son zamanlarda göğüs ağrılarının artması ya da nabız atışında düzensizliklerin görülmesi halinde vakit kaybetmeden kalp doktoruna başvurulmalıdır.
Aort damarı yırtılmasını tetikleyen bazı risk faktörleri vardır. Sigara içmek aortd amarı yırtılması riskini arttırır. Sağlık için en zararlı maddelerden olan sigara kalp krizini tetikler.
Hiper tansiyonhastaları aort damarı yırtılması riskini taşırlar. Tansiyonun yükselmesine neden olacak tuzlu ve yağlı gıdaların tüketiminden kaçınılmalı ve kan basıncını dengeleyen besinler tüketilmelidir. Genetik hastalıklar aort yırtılmasına neden olabilir.
Ağır kaldırma ve ani stres ve göğüs bölgesine alınan bir darbe aort damarı yırtılmasına neden olan risk faktörleridir. 60 yaş üzeri kişilerde yüksektansiyon ya da kalp rahatsızlıkları varsa düzenli olarak kalp muayenesi olmalıdır. Aort damarı genişlemesi teşhisi konulan hastalar rutin olarak kontrollerini yapmalı ve tedaviyi aksatmamalıdır. Araba kullanırken ya da araç içerisindeyken emniyet kemeri takılmalıdır. Ani travmaya neden olan kazalara ort damarı yırtılmasına neden olabilir. Damar ve kalp sağlığı olumsuz etkileyen aşırı tuzlu ve yağlı yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
Aort Damarı Yırtılması Ameliyatı
Aort damarı yırtılmasında yırtık ileri seviyede olduğu zaman ölümle sonuçlanabilir. Ancak yırtık aort damarının başlangıç bölgesinde ise ve hayati önemi olan organlara ulaşan bir yırtık değilse acil serviste hasta ameliyata alınır. Aort damarı yırtılması ameliyatında balonlaşma olan alana damar şeklini alacak bir yapay damar yerleştirilmektedir. Ameliyatın süresi damar büyüklüğü ve uzunluğuna bağlı olarak değişir. Yerleştirilen yapay damarın uyum sağlama oranı yüksektir ve bu durum tedavi sürecini de kısaltır. Aort yırtılması tedavisi sonrasında hastanın durumu gözetim altında izlenir ve sonrasında yapılacak kontroller ise ihmal edilmemelidir. Aort damarı yırtılmasında ameliyat edilmeyen hastaların ölüm riski yüksektir.
Aort Damarı Yırtılması Tedavisi
Aort yırtılması tedavisinde yırtılmanın büyüklüğü ve durumu önem taşır. Uygun olması halinde yırtılmanın yer aldığı bölgeye göre stent takılabilir. Stent takımı hastanın genel sağlık durumu ve yırtılmanın şiddetine göre belirlenir. Aort damarı yırtılmasında asla hafife alınmamalıdır. Aort yırtılması rahatsızlığı aniden geliştiği için genellikle ölümle sonuçlanır. Ancak erken teşhis ve erken müdahale ile aort yırtılması tedavi edilebilir.
