Yazı İçi Başlıklar
Sağlıklı besin seçimleri yapmak diyabet ve diyabetin komplikasyonlarının riski azaltabilir.
Diyet ve diyabet bağlantısı hakkında fikir edinin.
Kendisini iyi hissetmeyen insanların çoğunluğu için, bir doktor tanı koyabilir ve problemi çözebilir. Fakat bazı hastalıklar sinsidir. İhtiyacınız olan sizi erkenden uyaracak bir belirtiyi çok az gösterir veya hiç göstermez. Bunlardan bir tanesi diyabettir.
Türkiye’de 6 milyon insan sadece diyabet iken, tahmini %25’i diyabet olduğunu bile bilmiyor.
Diyabet Nedir?
Bir besin sindirildiğinde, enerji veren ve hücrelere güç sağlayan glikoz şeklinde parçalanır (hali hazırda şeker olarak bilinir). Pankreasta üretilen insülin, glikozu kandan hücrelere taşır. Ancak eğer yeteri kadar vücutta insülin üretilmez veya düzgün çalışmazsa, kandaki glikoz artar ve bu da kandaki şekerin yükselmesine neden olur.
Temel olarak 3 tür diyabet vardır. Tip 1, tip 2 ve gebelik diyabeti. Tip 1, pankreasın insülin üretememesinden kaynaklanır ve genellikle çocuklarda, gençlerde ve yetişkinlerde görülür. Gebelik diyabeti, hamileliğin son evresine doğru ortaya çıkar ve bebek doğduktan sonra kaybolur.
En çok görülen diyabet türü tip 2‘dir. Risk grupları; aşırı kilo, yeteri kadar fiziksel aktivite yapmamak, diyabetli bir anne baba veya kardeşin olması, Afrika kökenli Amerikalı olmak, Asya kökenli Amerikalı olmak, Latin, Kızılderili veya Pasifik adalı olmak, gebelik diyabeti geçirmiş bir kadın olmak, 4 kilodan fazla ağırlıkta bebek doğurmak, yüksek tansiyonlu olmak, iyi kolesterol seviyesinin düşük olması veya yüksek trigliserit sahibi ve gizli şeker olmak..
Diyabet Neden Tehlikeli?
ODTÜ Sağlık ve Rehberlik Merkezi’nde ayakta tedavi diyabet programı koordinatörü Murat Kürek: “Diyabetin zayıf kontrolü kandaki glikoz seviyesinin yükselmesine veya çok düşmesine neden olduğunda, kişiyi kötü hissettirir.” demektedir. Çok uzun süre diyabetin kontrol edilememesi başınızdan topuklarınıza kadar vücudunuzda komplikasyonlara neden olabilir. Bu durum gözünüzü, böbreklerinizi, üreme organlarınızı, kan damarlarınızı ve diş etlerinizi olumsuz etkiler. En kötüsü kalp hastalıkları ve felç riskini arttırır.
Diyabet Diyeti Nasıl Bir Rol Oynar?
Murat Kürek, besinler vücudun glikozu işleme yeteneğine göre diyabeti tetiklediğini veya onu önlediğini söylüyor. İnsanlar kan şekerini ve kolesterolü yükselten işlenmiş besinler, yüksek doymuş yağlı veya trans yağlı besinlerden ve şeker ve şurup ilaveli besinlerden uzak durmalı. İyi Yağlar, Kötü Yağlar Nelerdir?
Şeker ve yağ bakımından yüksek oranlı işlenmiş besinler sadece iltihapla sonuçlanan glikoz ve insülin arasındaki dengeyi bozmaz, ayrıca fazla kilo almanıza da neden olur.
Karbonhidratlar değerlerinin takip edilmesi gerekir. Vücuda enerji için gerekli iken, daha fazlası karbonhidrat kandaki glikoz seviyesini arttırabilir. Glisemik endeks, karbonhidratlı bir gıdanın nasıl kandaki glikoz seviyesini arttırdığını ölçer. Besinler örneğin beyaz ekmek gibi bir referans noktasıyla nasıl kıyaslandıklarına bağlı olarak sıralanır. Kuru baklagiller ve kuru fasulyeler, tüm nişastalı olmayan gıdalar ile bir çok tam tahıllı ekmeklerin glisemik endeksi düşüktür.
Diyabette Sağlıklı Bir Diyet Nasıl Olmalı?
Sağlıklı bir diyet, diyabet hastaları için hemen hemen herkesin sahip olması gereken beslenme biçimidir. Fazla kilolardan kaçınmak için makul ölçülerde yemek yemek ve meyve ve sebze ağırlıklı beslenmek (günde 8 porsiyondan fazla yememek kaydıyla) işlenmiş gıdalardan ziyade tam tahıllı gıdalar; balık, yağsız et, fasulye, marul, zeytin yağına fazladan yer ayırmak gerekir. Katı yağlar, yüksek kalorili atıştırmalıklar ve cips, kek ve dondurma gibi tatlıları sınırlandırın ve tüm trans yağlardan uzak durun!
Günün çoğunda 30 dakikalık egzersizler vücut ağırlığınızın %5-10’u arası kaybetmenizi sağlar. Bir kişi aşırı kiloluysa aynı zamanda tip 2 diyabeti için de risk taşıyordur.
Bunlara dikkat edin. Sık sık idrara çıkmak, aşırı susamak veya acıkmak, hızlı kilo kaybı, yorgunluk, bulanık görme ve sıklıkla enfeksiyon kapan birisi diyabet kontrolü ve kan testi yapmak için bir doktora görünmelidir. Gerekli önem ve sağlıklı yaşam tarzı ile diyabet geç olmadan aşılabilir.
