Geçen yıl, çocuğunuzun oyun zamanı oyuncakları elleyerek geçti. Düğmeye basıp köpeğin havlamasını duymak, yuvarlak şekli doğru delikten geçirmek ya da çıkardıkları farklı sesleri duymak için birçok tencereye vurmak gibi. Etrafındaki dünya ile ilgili bilgi topluyordu ve etrafını çok somut bir yolla idare et¬meyi öğreniyordu. Rol yaptığı oyunlar basit ve samimiydi, direktifler genellikle oyuncaklar tarafından veriliyordu. Örneğin, oyuncak bir okul otobüsü varsa büyük bir ihtimalle onu yerde yürütürken çocukları okula götürüyormuş gibi yapardı.
Bir yıl, hayal gücü işlemeye başladığı için etrafındaki şeyleri sadece oldukları gibi değil, olabilecekleri gibi de görebilirler. O okul otobüsü bir çeteyi taşıyan çok hızlı bir araba, bir çocuk arabası ya da küçük yaratıkların yaşadığı bir ev de olabilir. Oynarken düzinelerce senaryo üretir ve daha uzun süre bir işle meşgul olabilir. Hatta bir oyuncakla oynamadığı anlarda bile yüzündeki hülyalı bakış sayesinde, hayal dünyasında olup olmadığını anlayabilirsiniz. Yalnızken hayali oyunu sessiz, içe dönük ve özel olur. Siz odaya girdiğinizde durabilir. Arkadaşları ile beraberken ise evcilik, kovboy veya okul oyunları epey gürültülü olabilir. Çünkü her bir çocuk senaryoyu kendisi yazmak ve oyunu başka bir yönde geliştirmek isteyecektir. Çocuğunuzun hayatının diğer safhalarında gördüğünüz bağımsızlık, bu hayali oyuna da yayılacaktır. Siz kendi işlerinizle ilgilenirken, o her gün daha fazla yalnız başına oyun oynayacaktır. Sizin nerede olduğunuzu ve ne yaptığınızı bilmek istemekle birlikte artık kendisini çok eğlendiren yeni arkadaşıyla, yani daha fazla sizden ayrı zaman geçirmek isteyecektir.
Muhteşem Taklit Dünyası
Yetişkin bakış açısından, okul öncesi çocukların dünyası küçük ve sınırlıdır. Çocuğunuz iş yaparken peşinizde dolanır, bir iki arkadaşına gider, belki anaokuluna ya da kreşe gider. Ama her nereden bakarsa baksın hayal gücü sayesinde evren onun için çok büyük, hatta sınırsızdır. Önünüzdeki iki yıl için¬de de bu hayal gücü tam anlamıyla gelişecektir. Bu yaştaki çocuklar hayali oyunlarla saatlerini geçirebilirler. Süper kahramanlar, öğretmenler, anneler, kedi yavruları ve dinozorlar olurlar. Okul öncesi çocuklar televizyonda gördükleri olayları veya gerçek hayatta yaşadıkları deneyimleri tekrarlarlar ve beklenmedik, kötü veya sihirli şeyleri içeren tamamen yeni senaryolar yaratırlar. Bir so¬pa ejderhaları öldüren bir kılıca, bir tava bir bebeğin beşiğine, bir lastik güzel bir bileziğe ve bir sapan bir gitar teline dönüşür.
Bir çocuğun hayal gücü okul öncesi yıllarda neden artar?
Aslında fantazi çocuğunuzun zihinsel büyümesinde ve gelişmesinde önemli bir rol oynar ve gün boyunca karşılaştığı korkutucu, akıl karıştırıcı bilgileri anlamasına yardımcı olur. Taklit oyununun değeri hayatının her yönünü kapsar.
Fantazilerin büyümesini destekleyen yönleri şöyle sıralana¬bilir:
Duygusal olarak. Küçük çocuklar kendi duyguların¬dan olduğu kadar arkadaşlarının, ailelerinin, kardeşlerinin ve öğretmenlerinin ifade ettikleri duygulardan da sıkılabilirler. Uydurdukları senaryoların güvenli sınırları içinde hayal kırıklıklarını, korkularını, öfkelerini, neşelerini oyunlaştırırlar, duygularını görüntüye dönüştürürler ve anlarlar. Örneğin, odasını temizledikten hemen sonra odayı dağıttığı için ona kızarsanız, başka bir gün bebeği ile oynarken sizin ona söylediğiniz, “Nasıl yaparsın? Odayı daha yeni temizlemiştim!” gibi kelimeleri bir papağan gibi tekrarladığını duyabilirsiniz. Oluşturduğu bu senaryo hem sizin görüş açınızı anlamasına yardım eder ve bir empati oluşturur hem de gerçek dünyaya eksikliğini hissettiği bir kontrol duygusu verir. Bu duygu da onun kendine olan güvenini yeniler. Çocuklar önemliden önemsize her şeyi kendi yaşlarına ve seviyelerine göre algılar ve oyunlaştırırlar. Küçük çocuklar genellikle evcilik oynarken daha büyük çocuklar polisçilik, itfaiyecilik, bankacılık, doktorculuk oynarlar veya gerçeküstü karakterlere bürünürler.
Sosyal olarak. Taklit oyunu çocukların sosyal gelişimlerini iki yönde arttırır. İlk olarak, iki çocuk kendi uydurdukları bir senaryo ile uğraşırken, şimdiye kadar edindikleri temel sosyal becerileri kullanmak zorundadır: Paylaşma, sırasını bekleme, yardımlaşma, uzlaşma ve problem çözme. Çocuğunuz arkadaşıyla oynarken onu dinleyin. Büyük bir olasılıkla yardımlaşmanın klasik bir örneğini duyacaksınız: “Hadi sirkteymişiz gibi yapalım.”, “Evet. Ben aslan terbiyecisiyim sen de palyaço ol.”, “Hayır! Ben aslan terbiyecisi olmak istiyorum.”, “Tamam. Her ikimiz de aslan terbiyecisi olalım.” Sosyal gelişmeyi yükselten ikinci fak¬tör ise çocukların seçtiği rollerdir. Bir hakim veya bir öğretmen rolü oynayarak çocuklar, her bir karakterin kişiliği, iş tanımı ve görevleri hakkında bilgi edinirler.
Entelektüel olarak. Oyun sırasında çocuğunuzun keşfettiği en önemli alanlardan biri de dildir, çünkü okul öncesi çocuklar hâlâ aktivitelerini anlatma eğilimindedirler. Çocuğunuz oyuncağını tarif etmek için doğru kelimeyi araştırırken, bir anlamda kelime bilgisi alıştırmaları yapar. Oynarken neler olduğunu anlatırken söz dizimi ve cümle yapısı üstünde çalışır. Diğer çocuklarla veya yetişkinlerle oynuyorsa yeni kelimeler, yeni araçlar kullanarak bir şeyleri farklı yollarla söyleyip anlayışlarını daha da geliştirirler. Oyun süresince gelişen tek şey dil değildir. Çocuğunuz uydurma senaryolarla uğraşırken aslın¬da bebekliğinden daha farklı bir öğrenme biçimi geliştirir. Yan tarafı üstünde duran bir kutunun bir araba ya da uzay gemisi olduğunu düşünür, “kasiyer” olan arkadaşına para verdiğinde yeni bir dolgu oyuncak “satın alabileceğini” anlar. Ortak bir amaç doğrultusunda arkadaşları ile çalışırken, fikir birliği oluşturmayı ve diğerlerinin fikirlerini kullanarak yeni, yaratıcı ve çözümleyici fikirler üretmeyi öğrenir.
