Çiçekli Bitkiler Nedir? Özellikleri Nelerdir?

1- Çiçekli Bitkilerin Özellikleri:

• Üreme organları olan çiçek vardır.
• Eşeyli üreme ile çoğalırlar.
• Kök, gövde ve yaprakları vardır.
• Gövde ve yapraklarında iletim borularına sahiptir.

2- Çiçeksiz Bitkilerin Özellikleri:

• Çiçekleri yoktur.
• Eşeyli ve eşeysiz olarak çoğalırlar.
• Kök, gövde ve yaprakları ya hiç yoktur ya da gelişmemiştir.
• İletim boruları yoktur. Bu durumun tek istisnası eğrelti otudur.

Çiçekli ve çiçeksiz bitkilerin genel özellikleri ve aralarındaki farklılıklar yukarıda belirttiğimiz gibi. Çiçekli bitkiler ise genel anlamda açık tohumlu bitkiler ve kapalı tohumlu bitkiler olarak iki sınıfa ayrılır.

A) Açık Tohumlu Bitkiler

Açık tohumlu bitkilere genel anlamda kozalaklılar da denilir. Bunun sebebi meyvelerinin kozalak şeklinde olmasıdır. Tohumları ise genelde bu kozalaklar üzerinde bulunur. Odunsu bitkilerdir ve odunsu bitki olduklarından dolayı iletim boruları ve kambiyosu bulunur.

Her dem yeşil kalabilen bitkilerdir ve yapıları odunsudur. Çok yıllık bitkilerdir. İğne yapraklılar olarak da adlandırılırlar ve ormanlarımızın büyük kısmını bu iğne yapraklılar oluşturur. Açık tohumlu bitkilere örnek olarak; çam, ladin, ardıç ve köknar verebiliriz.

Açık tohumlu bitkilerin üremesi aynı ağaçta hem erkek hem de dişi kozalak sayesinde olur. Erkek kozalakların her birinde iki çiçek tozu kesesi taşıyan pullar bulunur. Dişi kozalaklarda ise her biri iki tane tohum taslağı taşıyan bir pulun altına yerleşmiş, sarmal dizilişli çok sayıda yaprak benzeri kısımlar bulunur.

Bahar aylarında ve yaz aylarının başlarında çiçek tozları havada uçuşarak dişi kozalakların pullarından birine konar. Bu durum üreme sürecinin başlangıcıdır. Çiçek tozu burada çimlenerek dölleme sürecini başlatır ve üreme süreci hızlanmış olur. Daha sonra döllenmiş yumurta hücresinden tohum oluşur. Oluşan bu tohumlar rüzgar sayesinde çevrede uçuşarak toprağa düşer ve bu sayede yeni bitkilerin oluşması sağlanmış olur.

B) Kapalı Tohumlu Bitkiler

Kapalı tohumlu bitkilerin de üreme organları çiçeklerdir. Kapalı tohumlu bitkiler açık tohumlu bitkilerden farklı olarak; çiçeklerinde dikkat çekici bal özü bulundururlar. Bu sayede böcek, arı gibi tozlaşmayı sağlayacak hayvanları kendilerine çekerler. Arılar ve böcekler çiçeklerden aldıkları bu özler sayesinde üremeyi sağlarlar.

Kapalı tohumlu bitkiler tek çenekliler ve çift çenekliler olmak üzere iki guruba ayrılırlar. Şimdi bu iki gurubun özelliklerine bir bakalım.

1- Tek Çeneklilerin Özellikleri:

• Otsu bitkilerdir.
• Yaprakları genelde şerit şeklinde, ince ve uzundur.
• Tohumda tek çenek bulunur.
• Yapraklarında birbirine paralel şekilde damarlar bulunur.
• Kombiyum yoktur.
• Düzensiz iletim demetlerine sahiptirler.
• Saçak kök yapısına sahiptirler.
• Gövdeleri ince yapıdadır.

2- Çift Çeneklilerin Özellikleri:

• Genel anlamda odunsu bitkileri örnek verebiliriz.
• Yaprakları geniştir.
• Tohumda çift çenek bulunur.
• Yapraklarındaki damarlar ağ şeklindedir.
• Çok yıllık olanlarında kombiyum bulunur.
• Düzenli iletim demetleri vardır.
• Kazık kök yapısına sahiptirler.
• Gövdeleri kalın yapıdadır.

ÇİÇEK VE ÇİÇEĞİN YAPISI

Çiçeği genel anlamda şu kısımlar oluşturur: Çiçek sapı, çiçek tablası, taç yaprak, çanak yaprak, dişi ve erkek organlardır.

Çanak Yaprak: Çiçeğin en dış kısmını oluşturur. Genellikle yeşil renklidir. Görünüş, şekil ve renk olarak diğer yapraklardan farkı yoktur. Çanak yaprakların görevi korumadır. Çiçek daha tomurcuk halindeyken onu çevreleyerek dış etkenlerden koruma görevi çanak yaprağındır.

Taç Yaprak: Çeşitli göz alıcı renklere sahip, çiçeğin renkli ve kokulu kısmını oluşturan bölümdür. Taç yapraklar göz alıcı, dikkat çekici ve nektar adı verilen bir sıvı üretir. Bu sayede böcek ve arıları kendilerine çekerek tozlaşmayı sağlarlar. Bu da bitkinin üremesinde çok önemli bir role sahiptir.

Erkek Organ: Başçık ve ipçik adı verilen iki kısımdan oluşur. Başçık kısmında erkek üreme hücreleri yani bizim bildiğimiz adıyla polen bulunur. Polenler olgunlaşınca keseler çatlar ve etrafa yayılır.

Dişi Organ: Yumurtalık, dişicik borusu ve tepecik olmak üzere üç kısımdan oluşur. Yumurtalıkta çok sayıda üreme hücresi olan yumurta bulunur. Dişicik borusu ise tepeciği yumurtalığa bağlayan kısımdır. Tepecikte çiçek tozlarının yapışmasını sağlayan yapışkan maddeler bulunur.

TOZLAŞMA NEDİR

Bir çiçeğin erkek organlarından serbest kalan polenlerin diğer çiçeğin dişi organlarının tepeciğine ulaşması ve bunun sonucunda da yeni tohumların oluşması sürecine “tozlaşma” denir.

Tozlaşmayı sağlayan en önemli faktörler; rüzgar, böcek ve arılar ve kendi kendine tozlaşmadır.

ÇİMLENME NEDİR

Tohumdan kök, gövde, yaprak ve çiçeklerin oluşmasına “çimlenme” denir. Tohum çimlenirken gerekli besini çevreden temin eder.

Bir tohumun çimlenebilmesi için çevre şartlarının uygun olması gerekir. Bu çevre şartları; sıcaklık, hava koşulları, toprak yapısı olarak sıralanabilir.

MEYVE NEDİR

Sadece çiçekli bitkilerde meydana gelen bir üründür. Çiçek tozunun yumurtalığa ulaşarak aşılamasıyla beraber tohum süreci de başlamış olur. Yumurtalık yavaş yavaş şişerek meyve halini alır. Meyvelerin içeriğinde özsu bulunur. Özsu meyvelere rengini, şeklini ve tadını veren bir maddedir.