Lidya Devleti
Lidyalılar eski çağlarda Batu Anadolu’da kurulan önemli bir uygarlıktır. Menderes ile Gediz ırmaklarının ortasında olan bölüme de eski çağda Lidya ismini vermişlerdir. Bu bölge ilk başta Hitit imparatorluğunun kontrolü altındaydı. Bu bölgede yaşayanlar Friglerin kuvvetli oldukları dönemlerde onların egemenliğinde yaşamışlardır. Bu dönemler ile alakalı bilgiler elimizde çok fazla değildir. Kimmerler frig devletine son verdikten sonra tire beyi olan Giges Lidya devletinin kurulmasını sağlamıştır.
Tire beyi Lidya kralının eşi ile anlaşmaya vararak kral Kandol’u öldürüp krallığını ilan etmiştir. Kral Giges Lidya devletinin en güçlü hükümdarları arasında yer alır. Devletin sınırlarını genişleterek tarım ile ticaretin gelişmesine de önem vermiştir.
Asur devleti ve İyon devleti ile sorunsuz bir dönem geçirmiştir. Sınırı Efes kentinden başlayıp başkent Sard kentinden geçip Ninova’ya varan ticaret yolu olan Kral yolunu yaptırmıştır. Kral yolunun geçtiği yerlerde konaklar inşa ederek güvenliği kontrol altına aldı. Kimmer devleti ile mücadele etmek için Asur devletinden yardım talep etti. Kimmer devletinin ilk saldırısının önüne geçse bile ikinci saldırılarında mağlup oldu ve savaşın yapıldığı yerde M.Ö 652 yılında ölmüştür.
Lidyalılar bu savaştan sonra kendilerini tekrardan toparladılar ve Asur devletinden de yarım alarak Kimmerlileri topraklarından çıkardılar. Kral Alyat döneminde ülkenin sınırları doğuda Kızılırmak’a kadar genişlemiştir. Lidya uygarlığı döneminde doğu ve batı arasında ticaret gelişkin hale gelmiştir.
Lidya devleti giderek zenginleşen bir devlet haline geldi. Lidya uygarlığını sadece kral yönetmezdi, kral ile beraber önemli ticaret adamları ve toprak sahibi kişiler yani bugünkü ağalar yönetmiştir. Alışveriş yapılırken paranın tercih edilmesi ilk defa M.Ö 7. Yüzyılda Lidya devletinde gerçekleşmiştir.
Paranın kullanılması ile birlikte önemli bir yere sahip olan takas sistemi de artık kullanılmamıştır. Ekonomi ile ilgili büyük oranda genişleme meydana gelmiştir. Ticaretten başka dokumacılık, çömlekçilik, deri ile maden de ilerlemiştir. Lidyalıların yaşadığı bölge doğal kaynaklar bakımından çok zengin ve bereketlidir.
Lidya Devletinin Önemi
Tarihteki parayı ilk defa kullanmalarından dolayı tarih açısından önemli bir yere sahiptirler. Daha önce ki dönemlerde takas yöntemi kullanılıyordu. Lidyalılar ise parayı kullanmışlardır, böylece hem ticaret ile ilgili hem de sosyal hayat ile ilgili önemli kolaylıklar geliştirmişlerdir.
Bazı belgelerde Sümerlilerin ve Mısırlıların parayı daha önceden bulduklarından bahseder. Lidya uygarlığının altın ile gümüş paraları kullanmış olan ilk uygarlık olduğu yazılıdır. Bazı tarihçilerin görüşlerine göre Lidya uygarlığının parayı bulmasının en önemli nedenini ticaret yolu olan Kral yoluna bağlamışlardır. Lidya uygarlığının başkenti Sard kentidir.
Lidya Devleti İle İlgili Genel Bilgiler
- Lidya halkı Frigler yıkıldıktan sonra Gediz ile Küçük Menderes vadilerinin ortasında olan yerde kral Giges’in liderliğinde Sardes kentini başkent yaparak devletlerini kurdular. En parlak dönemlerini kral Krezus zamanında yaşamışlardır.
- Kimmer uygarlığını Anadolu’dan kovmuşlardır ve topraklarını Kızılırmak’a kadar büyütmüşlerdir. Ege kıyılarında yer alan liman kentlerinin çoğunu kendi hakimiyetlerine almışlardır. Fakat Perslerin saldırılarına karşı koyamadıkları için M.Ö 546 senesinde yıkılmışlardır.
- Ticaret ile zengin olan Lidya devleti Anadolu’da paralı askerliği getirmişlerdir. Fakat bu askerler içinde hem dil hem taktik birliği olmadığından dolayı bu askerlerde vatan ve millet sevgisi de bulunmazdı. Bu olay yalnızca para için savaşan paralı askerlerin başarıya ulaşmasını zor hale getirmiştir. Bu durum da Lidya devletinin yıkılmasında rol oynamıştır.
- Lidyalılarda hem Anadolu tanrılarına hem de yunan tanrılarına tapınım vardır.
- Ticarete büyük önem vermişlerdir. Bundan dolayı Efes kentinden başlayıp Mezopotamya’ya kadar ulaşan kral yolunu yaptılar. Bu ticaret yolu hem Anadolu’yu önemli ticaret merkezi haline getirmiştir hem de doğu ve batı kültürlerinin birbirleri ile etkileşime girmesini sağlamıştır.
- Sardes kentinde dünyada ki ilk serbest ticaret bölgesini meydana getirmişlerdir.
- Takas sisteminin gelişmiş hale gelen ticareti karşılamamasından dolayı M.Ö 700lerde Lidya uygarlığı ilk kez ticarette parayı kullanmışlardır. Paranın bulunmasından sonra alışveriş kolay hale gelmiştir, ekonomik hayatta canlanma meydana gelmiştir, sermaye birikimi ile finans sektörünün meydana gelmesine zemin hazırlamıştır.
- Paranın kullanılması ile beraber takas sistemi de artık kullanılmamıştır.
- Lidyalılar Fenike alfabesini tercih etmişlerdir.
- Bilime son derece önem vererek bilim adamlarına da gerekli desteği vermişlerdir.
- Dokumacılık ile madencilik sektöründe ileri bir düzeye gelmişlerdir. Özellikle kuyumculuk alanında ilk çağda en üst seviyeye ulaşmışlardır.
- Lidya halkı tarımdan daha çok ticaret ile ilgilenmişlerdir.
M.Ö 560 yıllarında ilk kez kroisos’un darp etmiş olduğu altın karışımlı elektron sikkesinde karşı karşıya duran aslan ile boğa protomu yer alır. - Lidya halkının en önemli özelliklerinden birisi de dünyanın en gelişkin kervansaray nişancıları olmalarıdır.
- Lidya uygarlığı Anadolu bölgesinde ulaştırmayı düzenli bir hale getirmişlerdir. Bunu da han, hamam, kervansaray ve yedi beygir ahırlarını örgütleyip bu şekilde sağlamışlardır.
Daha fazla bilgiye https://tr.wikipedia.org/wiki/Lidya adresinden ulaşabilirsiniz.
