Korkutan uyarı: Resmen başladı! ‘Sadece sınırlayabiliriz’

2050 senesine geldiğimizde dünyanın tarım haritası mühim bir değişikliğe uğrayabilir! Yapılan incelemeler da pek çok ürünün üretiminde ciddi sorunların boy göstereceğini meydana koyuyor. İklim değişikliğinin tarıma etkisinden Türkiye’nin nasıl etkileneceği konusu ile alakalı ise uzmanlar, “Sadece olumsuzu sınırlayabiliriz” diyor.

sadece insan hayatını direkt olarak ilgilendirmiyor aynı vakitte tarımda da mühim ve ilgi çekici değişikliklere yol açıyor. 2050 senesine geldiğimizde dünyanın tarım haritası mühim bir değişikliğe uğrayabilir. İsviçreli bilim insanlarının yaptığı son tetkik ileride tarımın nasıl şekilleneceğine dair mühim ipuçları veriyor.

Zürih Üniversitesi’nden Roman Grüter ve ekibinin yaptığı incelemeye göre, dünyanın kahve, kaju ve avokado yetiştirmeye ideal kesimlerinin iklim değişikliği nedeniyle mühim ölçüde etkileneceği meydana çıktı. Yapılan incelemelere göre dünyada kahvenin yetiştiği alanlar 2050 senesine geldiğimizde yarı yarıya azalacak.

30 YIL İÇİNDE YÜZDE 50 AZALACAK

Zürih Üniversitesi uzmanlarının yaptığı incelemeye göre kahve yetiştiriciliğinde ilk akla gelen ve aralarında Brezilya, Endonezya, Vietnam ve Kolombiya’nın da bulunduğu ülkelerde kahve üretimi önümüzdeki 30 sene içerisinde yarı yarıya azalacak.

En kötü senaryoda ise Brezilya’da kahve amacıyla ideal bölgelerde yüzde 76, Kolombiya’da ise yüzde 63’lük bir azalma meydana gelebilir. Fakat kahve üretimiyle alakalı olumlu bir tablo da var. Mesela aralarında Arjantin, Güney Afrika, Çin ve Yeni Zelanda’nın da bulunduğu diğer bölgeler kahve yetiştiriciliği amacıyla daha ideal bir duruma gelecek.

AVOKADO VE KAJU DA ETKİLENECEK

Dünyada ve Türkiye’de son dönemde gerektiğince tanınmış olmaya başlayan avokado ve kaju yetiştiriciliği de gelişen dönemde artışa geçebilir. Araştırmalara göre avokado ve kaju yetiştiriciliği amacıyla ideal alanlar dünya çapında yüzde 17 oranında artabilir. Dünyanın en büyük avokado yapımcısı olan Meksika’da avokado amacıyla ideal alanların ise yüzde 80’in üstünde artabileceği fakat bir diğer mühim yetiştirici ülke olan Peru’da bu meyveye ideal alanların yüzde 50’sinin kaybedilme olasılığı söz konusu.

Peki bu tetkik bize ne anlatıyor? Türkiye, iklim değişikliğinin tarıma olan etkilerinden nasıl etkilenecek? Tarım bölümünde atılması gereken ismimlar neler? Konuyu Boğaziçi Üniversitesi İklim Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz ve İklim Değişikliği Politika Ve Araştırma Derneği Başkanı Dr. Baran Bozoğlu ile konuştuk.

’20-30 YIL İÇİNDE KAHVE ÜRETİMİ TEHLİKEYE GİRECEK’

Kahve üretiminin dünya çapında azalacağı gibi artacağı yerlerin de olacağına işaret eden Prof. Dr. Levent Kurnaz, kahvenin geleceğinin tehlike altında olabileceğine ilgi çekti. Prof. Dr. Levent Kurnaz, “Kahve çok süratli büyümediği amacıyla çoğalan yerlerdeki üretim, azalışı dengeleyemeyecek ve bu türce kahve üretimi önümüzdeki 20-30 sene ortamında ciddi tehlikeye girecek” diye konuştu.

Türkiye’de avokado üreticiliğinin arttığını, kivi gibi evvelce den davetiyeli görünen meyvelerin şu anda oran olarak ucuzlayarak günlük hayata dahil bulunduğunu ifade eden Prof. Dr. Kurnaz, “Mekanlar kısa sürede genişlerde fiyatlarında da ülkemizde bir düşüş görülecektir” dedi.

‘SADECE KAHVE DEĞİL…’

İklim değişikliğine bağlı olarak ortalama sıcaklığın artmasının değişik bölgelerde değişik sıcaklık artışına sebep olacağını ifade eden Dr. Baran Bozoğlu, bu halun tüm tarımsal üretim yöntemlerini etkileyeceğine ilgi çekti. “Burada yalnızca kahve değil, aynı vakitte tüm tarımsal üretimlerde değişik coğrafyalara doğru bir kayma olacak” diyen Dr. Bozoğlu, şuandan toplam üretimde bir azalma olacağını söylemenin çok gerçekçi olmayacağını belirtti.

“Kaliteli düşüşler, beklenilen nitelikte ürün alınamama hallarının yaşanabileceğini söyleyebiliriz” diyen Dr. Bozoğlu, yaşanılan değişimin kaçınılmaz bulunduğunu vurguladı.

‘EĞER BU KRİZ DEVAM EDERSE DÜŞÜŞ OLACAK’

“Suya dayalı üretim oluşturulan tarımsal üretimlerde ve suya gereksinimi olan sulu tarım olan bölgelerde vakitle bundan sonra sulu tarım yapılamaz duruma gelebilir” diyen Dr. Baran Bozoğlu, Türkiye’de şu anda buna en iyi numune olarak İç Anadolu Bölgesi’nin verilebileceğini vurguladı ve “Dünyanın tamamını davetlendirdiğimizde suyun az bulunduğu bölgelerde sulu tarımdan vazgeçmek mecburiyetinde kalınacak” diye konuştu.

Dünya ortalama sıcaklığının artması, pH, nem, toprak kalitesindeki ve nemindeki değişim ve su kaynaklarındaki azalmanın üretimde değişik coğrafyalara kayma halini meydana koyacağını bildiren Dr. Bozoğlu, “Tabii ki üretimde bir risk doğacaktır zira alışılagelmişin dışında bir hal var. Eğer bu kriz devam ederse ve durdurulamazsa imal edilen miktarlarda bir düşüş olacaktır” diye devam etti.

Şu anda ne Türkiye’de ne de dünya çapında bu mevzuya dair bir planlamanın yapılmadığının altını çizen Dr. Bozoğlu, “Planlama yapılmış olsaydı aslında ne kadar bir risk var, bu hususta daha net bir dşayetlendirme yapılabilirdi” diye konuştu. Yaşanacak krizin bize basit bir proses getirmeyeceğini ifade eden Dr. Bozoğlu, “Böyle bir kriz olmasaydı halihazırda çok daha ucuza, çok daha sürdürülebilir bir üretim yapabilirdik. Fakat bu tür bir kriz bulunduğu amacıyla maliyetler artacak, yeni alanlar açmak gerekecek. Bu da tabii ki daha büyük bir sorun yaratacak” diye devam etti.

‘TÜRKİYE ÇOK CİDDİ BİR KURAKLIKLA KARŞI KARŞIYA’

Peki dünya çapında iklim değişikliğinin oluşturduğu krizin Türkiye’ye yansımaları neler? Türkiye’de iklim değişikliği tarımda nelere yol açıyor? Yapılan hatalar, bizi bekleyen tehlikeler neler? “Türkiye çok ciddi bir kuraklık kriziyle karşı karşıya” diyen Prof. Dr. Levent Kurnaz, önümüzdeki 30 sene ortamında Türkiye’nin aldığı su miktarında aşağı yukarı yüzde 10 seviyesinde bir azalma meydana gelebileceğini vurguladı.

“Bu hal Türkiye yönünden bakıldığında bilhassa tarımdaki sulamaya ilgi etmeyecek olursak ciddi bir sorun yaratacaktır” diyen Prof. Dr. Kurnaz, Türkiye’deki suyun aşağı yukarı yüzde 71’inin tarımsal sulamada kullanıldığına ilgi çekti. “Su miktarı azaldığında natural olarak tarımsal sulama yerine evlere ve sanayiye verilebilecek suyu evvelcelikli tutacağız” diyen Prof. Dr. Kurnaz, “Bu da tarımsal sulamada daha az su bulacağımız manasına geliyor” diye devam etti.

TÜRKİYE NASIL ETKİLENECEK?

Türkiye’deki ana sorunun tarımsal sulamada daha az su ile daha çok ürün almayı başarmak bulunduğunun altını çizen Prof. Dr. Levent Kurnaz, “Bu hususta ciddi yatırımlar yapılacak olursa çok çok sorun olmadan hayatımıza devam edebiliriz. Fakat bu tür devam edecek olursak yani çiftçiyi fazlası sulama noktasında kendi başında bırakırsak o vakit üretimde ve ürün yetiştirmemizde orta ve uzun vadede çok ciddi sorunlar olacaktır” dedi. İklim değişikliğinin tarıma etkisinden Türkiye’nin olumlu etkilenmesinin olası olmadığına ilgi çeken Prof. Dr. Levent Kurnaz, “Sadece olumsuzu sınırlayabiliriz” diye konuştu.

Dünyanın sürdürülebilir tarım gerçekleştirmekten her geride bıraktığımız gün daha da çok uzaklaştığını bildiren Prof. Dr. Kurnaz, bu uzaklaşmanın sebeplerinin toprağın bundan sonra yorulmaya başlamış olması ve tarım oluşturulan yerlerde çok çok kimyasal kullanılması bulunduğunun altını çizdi. Bu sebeplerden dolayı daha evvelce tarım yapılmamış ve tarıma çok çok ideal olmayan tropik yerlerde tarım yapılmaya çalışıldığını bildiren Prof. Dr. Kurnaz, “Bu sürdürülebilir bir çözüm değil. Bizim daha çok onarıcı tarıma dönerek üretimimizle kendimizi besleyecek şekilde bir sistem geliştirmemi gerekiyor. Mesela besin israfını çok daha çok azaltmamız lazım” diye devam etti.

İÇ ANADOLU BÖLGESİ ALARM VERİYOR

Türkiye’de bilhassa İç Anadolu Bölgesi’nde büyük bir kuraklık başladığına ve bu kuraklığın artarak devam edeceğine ilgi çeken Dr. Baran Bozoğlu, Türkiye’nin bu bölgesinin çölleşmeye doğru ilerlediğine ilgi çekti. Genellikle İç Anadolu Bölgesi’nde bundan sonra sulu tarımda diretilmemesi gerekliliğini ifade eden Dr. Bozoğlu, “Sulu tarımda direttiğiniz vakit daha çok ve daha süratli bir tükenişe sebep oluyorsunuz. Havzalardan su taşıyarak bu süreci yönetmek çok sürdürülebilir bir yönem değil” diye konuştu.

Genellikle İç Anadolu Bölgesi’nde sulu tarım yerine katma sayısal dşayeti yüksek, suya gereksinimi olmayan tarımsal üretime bir an evvelce geçilmesinde büyük bir fayda bulunduğunu altını çizen Dr. Bozoğlu, çiftçilerin suya gereksinimi olmayan tarımsal üretime doğru yönlendirilmesi gerekliliğinin altını çizdi.

‘GÖRÜNEN KÖY KILAVUZ İSTEMİYOR’

Sulu tarımdan vazgeçilmesi noktasında şimdilik somut bir ismim atılmadığını ifade eden Dr. Baran Bozoğlu, “Sahaya indiğiniz vakit kuraklığın en yoğun yaşandığı Tuz Gölü’nün bulunduğu bölümde bırakın damla sulamayı, vahşi tarımsal sulama yapıldığını görüyorsunuz. Bu da sistemli bir yaklaşımın hâlâ hayata geçirilemediğinin, çiftçinin bu hususta yeteri kadar bir sağduyuya sahip olmadığının somut bir göstergesi aslında. Görünen köy dargın istemiyor” diye konuştu

Susuz tarıma doğru geçişin kaçınılmaz bir son bulunduğuna ilgi çeken Dr. Bozoğlu, “Bunu şayet şimdi başarırsak daha az zararla atlatırız. Fakat geç kalırsak işte o vakit çok daha büyük sorunlarle karşılaşırız” dedi. Dr. Bozoğlu, ilerde en kötü senaryoda kentlerimizde su bulamayacak duruma gelebileceğimize ve çok daha sağlıksız bir suyla karşılaşabileceğimize işaret etti.

‘KARADENİZ VE AKDENİZ’E DE DİKKAT EDİLMELİ’

Türkiye’de İç Anadolu Bölgesi haricinde Karadeniz ve Akdeniz bölgelerine de ilgi edilmesi gerekliliğini altını çizen Dr. Baran Bozoğlu, “Karadeniz Bölgesi’ndeki yağış rejiminde yağışın şiddeti ve sıklığı artmaya başlayacak. Dolayısıyla orada da bir tarımsal dönüşüme gereksinim olacak” diye konuştu. Akdeniz’de bilhassa Adana bölgesindeki kuraklık riskinin daha da yükseleceğine işaret eden Dr. Bozoğlu, bu bölümdeki üretim skalasında da bir değişikliğin yaşanabileceğini ifade etti.

İklim değişikliğinin etkisiyle Ekvator bölgesinde imal edilen mamüllerin de bundan sonra Türkiye’de üretilmeye ilerlenebileceğini ifade eden Dr. Baran Bozoğlu, Türkiye’de bundan sonra üretimden uzaklaşmaya başlanacak tarımsal mamüller kadar yeni üretilecek tarımsal mamüllerin de olacağını belirtti. Dr. Bozoğlu, “Bunlar üstünlük olarak görülebilir. Fakat ekonomik, toplumsal ve tarımsal dayetlendirmesinin incelenmesi, buna dair alakalı kurumların raporlarını şuandan hazırlaması gerekiyor” dedi.

‘KENTLERDE YÜZDE 40’LARA VARAN O KAYBI…’

Türkiye’de son dönemde pek çok bireyin yalnızca yağış rejimine odaklandığını ifade eden Dr. Baran Bozoğlu, “Haberlerde sık sık ‘Şu tarihte yağış olacak’, ‘Şu kadar kar yağacak’ gibi ifadeler kullanılıyor ve sık sık yağış miktarına ilgi çekiliyor. Tabii ki gelen su miktarı mühim ama daha da muhimi o suyu nasıl yöneteceğimiz” diye konuştu. Suyun doğru yönetiminin sağlanması gerekliliğini bildiren Dr. Bozoğlu, ciddi önlemler alındığı takdirde iklim krizinin tarıma tesirlerini çok daha az zararla atlatabileceğimizi ifade etti.

“Mazot, tohum, iş kuvveti gibi başlıkları çok mühim girdiler olarak ifade ediyoruz doğru ama su olmadan bunların hiçbirisini hayata geçiremezsiniz” diyen Dr. Bozoğlu, sulu tarımın uygulanacağı yerlerde suyu az tüketecek yöntemlerin çiftçiye aktarılıp onların bu hususta teşvik edilmesini gerekliliğini ifade etti ve ekledi: “Fakat bu şekilde çözüm üretebiliriz. Sıkıntı uygulamada. İlçe tarım müdürlüklerini kesinlikle sahada görmemiz lazım.”

Son olarak iklim değişikliğine uyum amacıyla arıtılmış atık suların tarımda tüketiminin önünün açılması gerekliliğini altını çizen Dr. Bozoğlu, “Ne yazık ki vahşi sulama hâlâ yaygın. Onu damla sulamaya çevirmemiz gerekiyor. Kentlerde yüzde 40’lara varan şebekede su kaybının azaltılması da mühim” diye konuştu.