Soyları bir olan (Aynı soydan gelen) kişilerin yaptığı evliliğe akraba evliliği denir. Akraba evliliği dendiği zaman çiftlerin anne tarafından ya da baba tarafından akraba olması aynı derecede riske sahiptir. Akraba evlilikler birinci derece ve ikinci derece olmak üzere iki kısımda incelenir. Çiftlerin anne ya da babaları kardeş ise ve bunların çocukları (kuzen) evlenirse, 1. derece akraba evliliği, Çiftlerin büyükanne ya da büyükbabaları kardeş ise ve bunların çocukları (torun) evlenirse 2. derece akraba evliliği denir.
Akraba evlilikleri dünya genelinde birçok ülkede sorun olduğu gibi ülkemizde de üzerinde durulması gereken önemli sorunlardan biridir. Akraba evliliklerinde doğan çocukların sağlıksız olma ihtimali son derece yüksektir. Bunun nedeni ise genetik hastalıkların sıklığından kaynaklanmaktadır.
Akraba evlilikleri sonucunda ortaya çıkacak sorunlar nelerdir?
Akraba evlilikleri sonucunda meydana gelen olumsuzlukları istatistik bir şekilde ele alacak olursak, Akraba evliliği yapan çiftlerde, ölü doğum sıklığının toplum genelinde yapılan ölü doğum oranına göre 2 kat olduğu görülmektedir. Toplum genelinde düşük ve ölü doğumlar birlikte değerlendirildiğinde artışın yine yüzde 100 olması gerçekten korku verici. (Normalde toplum genelinde % 5,21 olan düşük ve ölü doğum oranı, akraba evliliklerinde % 10,55 olarak görülmüştür.
Akraba evlilikleri Yeni doğan kayıpları bakımından değerlendirildiğinde de %50 oranında bir artışla yeni doğan bebekleri hayatını kaybettiği görülmüştür.
Bunlar dışında Akraba evliliklerinin toplumda bilinen en olumsuz özelliklerden biri de akraba evlilikleri sonucu dünyaya gelen çocukların doğumsal kusurlarının toplumun genelinde göre 10 kat fazla olduğudur.
Akraba evliliklerinde bu kadar olumsuzluklardan bahsedilmesinin ana nedeni, Anne ve Babadan çocuklara geçen hastalıklı genlerin görülme olasılığının fazla olması ve hastalıklı genin çocuklara geçerek, kusurlu doğmalarına olanak sağlanmasıdır. Anne ve Baba akraba olduğu için iki taraftan da bebeğe geçecek genlerde, hastalıklı genin görülme olasılığı daha fazla olur.
Birinci derece ya da ikinci derece yapılan akraba evliliklerinde, otozomal resesif (çekinik) ve çok faktörlü kalıtım gösteren hastalıkların görülme sıklığı, akraba olmayan çiftlere göre 10 kat daha fazladır.
Akraba olan çiftlerin evlenmesi durumunda doğan çocukları özürlü ise, anne ve babada da aynı hasarlı genin çocuğa geçtiği söylenir. Akraba evliliklerinde genler arası benzerlikler arttığı için, hastalıklı çocuk doğma oranı çok fazladır.
Akraba evliliği sonucunda sağlıklı çocuk doğabilir mi?
Akraba olan çiftlerin evlendikten sonra doğacak olan çocuğa anne ve babadan geçen genlerde hastalık veya hasar yoksa Doğacak Çocuk sağlıklı olabilir. Fakat akraba evliliklerinde sakat ve özürlü çocuk doğma riski, diğer evliliklere göre fazla olduğu için önerilmez. Yapılan bir akraba evliliğinde ilk doğan çocuğun sağlıklı olması, sonra doğacak çocukların sağlıklı olacağı anlamına gelmez. Birinci çocuğa geçmeyen hastalıklı bir gen diğer çocuğa geçebilir.
Akraba evliliklerinde gebelik takibi nasıl olmalı?
Akraba evliliğinde anne adayı sürekli doktor kontrolünde olmalıdır. Rutin biyokimyasal testlerin sırayla yapılması dışında, tarama testi, 2. basamak USG takibi, her gebelikte yapılan ikili, üçlü, dörtlü testler, ayrıntılı ultrsonografi bu gebeliklerde de yapılır.
Gebelik döneminde bebekte var olan bir kalıtsal hastalık varsa bu 11-14 haftalar arasında gerektiğinde yapılan CVS (koryon villus örneklemesi) ile tespit edilebilir. Yapılan değerlendirme sonucunda hastalık tespit edilmişse, aile gebeliğe son verebilir.
