Deli Bal Nedir? Ne İçin Kullanılır? Faydaları ve Zararları Nelerdir?

Deli Bal Nedir?

Arıların, orijinal ismi Rhododendronlar olan Ormangülleri familyasına ait genellikle mor tonlarda olmasına karşın bazı çeşitlerinde de sarı ve beyaz renklerinin mevcut olduğu Beyaz Ormangülü ve Kafkas Ormangülü çiçeklerinden elde ettiği, halkın “bal tutması” diye de andığı deli bal zehirlenmesine sebep olabilen bir bal türüdür. Ormangülleri, Türkiye’de özellikle Karadeniz bölgesinde daha yaygın bir bitkidir. Çiçekleri de zehirli olan bitki yine halk arasında dana katili, kuzu katili gibi isimlerle de anılmaktadır. Çok fazla tehlikeli diye ifade etmemize rağmen aslında o kadar korkmanıza da gerek yok. Çünkü deli bal çok az ve ölçülü bir şekilde kullanıldığında çok faydalı bir bal çeşididir. Yalnızca tükettiğiniz miktara çok dikkat etmeniz gerekmekte. Sizleri piyasada satılan sahte deli ballar konusunda da uyarmamız gerekmekte. Alışkın olduğumuz ballardan daha koyu bir renge sahip olan deli balın piyasada bolca sahtesi bulunmakta. Alırken özellikle rengine dikkat etmeniz gerekmekte.

 

Ne Kadar Tüketilmeli?

Deli balın kullanım miktarı yetişkinler için günde 1 çay kaşığı (ortalama 3 gram) kadardır. Daha fazlasını tüketmenin sizin için ciddi sağlık problemlerine sebep olabileceğini unutmamalı hatta madem tüketim miktarı bu kadar önemli diyorsanız bir hekim tavsiyesi almanız ve hekiminizin tavsiyesine uymanız en sağlıklı yok olacaktır.

 

Bazı Uzmanların Deli Bal Hakkında Uyarıları

 

Prof. Dr. Süleyman Türedi;

Ülkemizde Karadeniz Bölgesi hem bizim için hem de dünya için çok önemli bal üretim merkezlerinden bir tanesi. Başta Anzer olmak üzere çok kaliteli ballar var. Balın bölgemizde çok değerli bir ürün olduğunu söyleyebilirim. Üstüne basarak söylememiz gerekiyor ki Karadeniz’de ve Doğu Karadeniz’de  üretilen tüm ballar zehirli değildir ve bütün ballar da ‘Deli bal’ değildir. ‘Deli bal’ diye ifade ettiğimiz bal kendine özgü, içinde bulundurmuş olduğu bazı kimyasal bileşiklerden dolayı çeşitli bitki özleri ile elde edilen kimyasal bazlı bileşikler sebebiyle bu ismi almıştır.

Bu çiçeklerden elde edilen ballar, grayanotoksin içerdiklerinden dolayı bu ballar ‘deli bal’ olarak isimlendiriliyor. Karadeniz Bölgesi’nde bulunan her bal grayanotoksin miktarına göre değişmektedir. Bundan dolayı her balı ‘deli bal’ olarak isimlendiremeyiz. Çok düşük miktarda olduğunda gerçekten olumlu etkiler de görülebilirse de yüksek miktarlarda olduğunda, hayatınızı tehdit edecek kadar sıkıntıya sebep olabilmektedir. Karadeniz Bölgesi’nde üretilen ballar genelde en kaliteli ballar olsa da ‘Deli bal’ konusunda dikkat edilmesi gereklidir. Çünkü hayatı tehdit eden ve insanların ölümüne kadar yol açabilecek zehirlenmelere sebep olabiliyor. Fazla tüketildiği durumlarda özellikle kalpte yavaşlama ve tansiyonda düşmeye yol açıyor. Alınan miktara göre değişkenlik göstermekle beraber, kalbinizin durması ve insanın hayatını kaybetmesine kadar ileri götürebiliyor. Erken dönemde yapılacak bir tedavi nispeten kolay sayılsa da bazen ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda iş kalbe pil takmaya kadar gidebilecek çok daha komplike tedavilere götürebiliyor.

 

Prof. Dr. Ali Kutlu;

Deli bal, ülkemizin daha çok Doğu Karadeniz Bölgesi’nde ve 1800 metre yüksekliği bulabilen ormanlık arazilerde yetişen çiçeklerden sağlanmaktadır. Yaz mevsiminde açan ve orman gülü olarak  da bilinen bitkinin çiçekleri arıların kullanması ile elde edilen bir bal türüdür. Halk arasında deli bal olarak da bilinir. Bu bal kendine özgü yiyenin boğazında yanma hissi oluşturacak kadar acılığa sahiptir. Bu bitki dünyada ve Türkiye’de birçok bölgede ve farklı türlerde bulunabilmekte olup bu hastalığa dünyada en çok Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde rastlanmaktadır. Bu sebeple hastalıkla ilgili çoğu yayın da yine bizim ülkemizden çıkmaktadır. Deli balın tarihte silah olarak dahi kullanılmıştır. Düşmanları etkisiz hale getirmek adına kullanılan ilk biyolojik silah olduğunu söyleyebiliriz. Bu sebepten çok ölçülü miktarda ve bilinçli bir şekilde kullanılması gerekmektedir.

Deli balın elde edildiği orman gülü bitkisinin yapısında iskelet ve kalp kası hücrelerinde ki merkezi sinir sistemini etkisi bulunan ‘grayanotoksin’ adı verilen bir madde bulunur. Bu çiçeğin yapısında bulunan grayanotoksinler bala geçer ve deli bal hastalığı adını verdiğimiz yakınmalara neden olur. deli bal günümüzde, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde bir alternatif tıp ilacı olarak halk arasında da kullanılabiliyor. Bu madde yalnızca insanların bal tüketmesi ile değil bu bitkinin yapraklarını ve gövdesini yiyen hayvanlarda da toksik etkilere sebep olmaktadır. Bu sebepten deli balın kuzu katili, dana katili gibi yerel isimleri de vardır. Bu bitkinin yapraklarını çay yapımı gibi farklı sebeplerle kullanan insanlarda benzer yakınmalar oluşabilmektedir. Deli bal hastalığı ülkemizde acil servis doktorları ve bal üreticileri tarafından iyi bilinmekte ve balı şifa amaçlı çok fazla miktarda tüketenler ya da özellikle yayla turizmi sırasında satın aldıkları balın özelliğinden haberi olmadan tüketenler kişilerde bu hastalık oluşmaktadır. Deli balın 1 çay veya 1 tatlı kaşığından fazla tüketilmesi durumunda zehirlenme adına şikayetler ortalama 1,5 ila 3 saat sonra başlar. Bal kaynatılırsa ve uzun bir süre bekletilirse toksisitesi (zehirleme etkisi) ortadan kaybolur. Bu durumda daha fazla miktarlarda tüketilebilir. Buradan da anlaşılacağı üzere deli baldan kaynaklanan zehirlenmeler taze şekilde tüketilmesi durumunda ortaya çıkmaktadır.

”Zehirlenmenin ilk belirtileri, tükürük salgısında artış, bulantı, kusma, ağız etrafı, kol ve bacakta karıncalanma hissiyatı ve uyuşma şeklinde kendini gösterir. Terleme, ciltte kızarık, kan basıncında ve nabızda düşüş ardından görme bozuklukları, sersemlik, şuur kayıplarına dahi yol açabilmektedir. Yaşlılar insanlarda, kronik hastalıkları bulunanlarda ve çocuklarda daha da tehlikeli sonuçlar görülebilmektedir. Deli bal hastalığının belirtileri klasik alerjik reaksiyonlar ile karıştırılabilir. Fakat ortaya çıkan reaksiyon alerjik bir reaksiyon değil bir zehirlenmedir. Bala bağlı gerçek alerjik reaksiyonlar çok nadiren görülmektedir. Genellikle bal alerjisi olanlarda arı veya polen alerjisi de görülür. Düşük şiddetli zehirlenme durumlarında tedavi olmaksızın 12-24 saat içinde şikayetler kendiliğinden kaybolmaktadırlar. Yine de 3 ila 6 saatlik bir EKG takibi daha uygun olacaktır. Ciddi zehirlenme durumlarında ise muhakkak hastane koşullarında yakın takip ve destek gereklidir. Bazı vakalarda ise 2-3 gün hastanede yatarak tedavi gerekebilmektedir. Hastalık bulguları korkutucu olabilmekle birlikte birçok hasta yalnızca destek tedavisiyle tamamen iyileşebilmektedir.”

 

Deli Bal Yiyen Ayı Gündem Olmuştu!

Geçtiğimiz günlerde Düzce’nin Yığılca ilçesinde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ekipleri tarafından kamyonete bindirilen ve kayda alınan ayı sosyal medyada gündem yaratmış ve ortaya çıkan görüntüler kullanıcıları hem güldürmüş hem de üzmüştü. İlçede bulunan kovanlardan deli bal yediği anlaşılan yavru ayı adeta içi yanar bir şekilde kamyonette oturmuş daha sonrasında da baygınlık geçirmişti. Yavru ayıyı veterinere götüren ekipler, tedavisinin sağladıktan sonra doğal alanına bırakılacağını açıklamıştı. Sosyal medyada meşhur olan yavru ayıya “Balkız” ismi verilmişti.

 

Deli Balın Faydaları:

• Grip, nezle ve soğuk algınlığı gibi hastalıkların iyileşme sürecine yardımcı oluyor.
• Sinir sistemi sağlığınız için önemli.
• Öksürük problemine hızlı ve etkili bir çözüm sunuyor.
• Kolesterolü düşürmede etkili.
• Grip, nezle ve hatta gastrit, bronşit, faranjit gibi hastalıklara karşı vücudunuza destek sağlıyor.
• Mide ağrılarına hızlı ve etkili bir çözüm sunuyor.
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon) hastalığına iyi geliyor.
• Bağışıklık sistemini güçlendiriyor.
• Mide ağrısı, baş ağrısı gibi sık yaşanan problemlere iyi geliyor.
• Sinir bozukluğu, halsizlik, stres, uykusuzluk gibi problemlerin çözümünde etkili.

 

Deli Balın Zararları ve Yan Etkileri:

Fazla tüketildiğinde, zehirlenme belirtilerinin 30 ila 120 dakika arasında ortaya çıkacağını söyleyebiliriz. İşte zarar ve yan etkileri;

• Tansiyonda ki ani düşüşler.
• Boğazda oluşan aşırı yanma hissiyatı.
• Cildin ve gözlerin kızarıklığına sebep olabiliyor.
• Kalp ritmi düzenini bozabiliyor.
• Bağırsakların düzenini bozmasından ötürü ishale sebep olmak.
• Mide bulantısı ve kusma gibi sorunlar.
• Baş ağrıları ve baş dönmesi.
• Bulanık görmeye başlamak ve hatta geçici süreyle körlüğe neden olmak.
• Tüketilmesi çok daha abartıldığında halüsinasyondan bilinç kaybına kadar uzanan ciddi problemler.

 

Daha fazla bilgilendirici yazılar için Lafmacun‘u takipte kalınız.